Hiện thực hóa yêu cầu đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật

Phóng viên: Thưa đại biểu, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, công tác lập pháp chiếm khối lượng lớn nhất từ đầu nhiệm kỳ tới nay. Vậy đại biểu, có thể chia sẻ về kết quả thực hiện công tác này?

TS. Đỗ Đức Hồng Hà – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, ĐBQH Tp. Hà Nội: Có thể nói, Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV có khối lượng nội dung rất lớn, như: về công tác lập pháp; về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước; về giám sát tối cao; về công tác nhân sự....

Công tác lập pháp chiếm khối lượng lớn nhất từ đầu nhiệm kỳ tới nay. Tại kỳ họp này, Quốc hội đã thông qua 18 luật và 21 nghị quyết; cho ý kiến lần đầu đối với 10 dự án luật liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực khác nhau mà thực tiễn xã hội đã và đang đặt ra, doanh nhiệp, cử tri và Nhân dân rất quan tâm.

Để luật sớm đi vào cuộc sống, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Quốc hội đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các cơ quan liên quan kịp thời triển khai thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 8, bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật, công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả; nghiên cứu, giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội để hoàn thiện các dự án luật đã được Quốc hội cho ý kiến; khẩn trương chuẩn bị các nội dung trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đảm bảo chất lượng, tiến độ. Đồng thời, Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu sửa đổi toàn diện Luật Kế toán, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 theo kết luận của Bộ Chính trị, các Nghị quyết của Quốc hội và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phóng viên: Nghị quyết số 27-NQ/TW và ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đều nhấn mạnh tới đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật. Theo đại biểu, công tác lập pháp tại kỳ họp thứ 8 đã thể hiện được tinh thần đổi mới theo yêu cầu đặt ra?

TS. Đỗ Đức Hồng Hà – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, ĐBQH Tp. Hà Nội: Công tác lập pháp tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV (tháng 10 và tháng 11 năm 2024) cơ bản đã thể hiện được tinh thần đổi mới theo yêu cầu đặt ra.

Các cơ quan, đơn vị được giao trách nhiệm soạn thảo, trình, thẩm tra, tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, dự thảo nghị quyết, các vị đại biểu Quốc hội và đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác xây dựng pháp luật đã tổ chức nghiên cứu, học tập, quán triệt sâu sắc tinh thần đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật theo Nghị quyết số 27-NQ/TW và ý kiến chỉ đạo của Đồng chí Tổng Bí thư; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng, thẩm tra, tiếp thu hoàn thiện các dự án luật, dự thảo nghị quyết trình Quốc hội xem xét, thông qua bảo đảm các yêu cầu như: Xây dựng, ban hành luật, nghị quyết ngắn gọn, quy định những nội dung đúng thẩm quyền của Quốc hội, bám sát thực tiễn, không cầu toàn, không nóng vội; tuyệt đối không luật hóa quy định của nghị định, thông tư; loại ra khỏi dự thảo luật những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các Bộ và các cơ quan khác. Quy định của luật rõ ràng, thực chất, không quy định chung chung, không sao chép lại những nội dung đã được quy định trong các luật khác, góp phần đơn giản, gọn nhẹ nội dung của luật, bảo đảm dễ hiểu, dễ thực hiện.

Đồng thời, những vấn đề mới, đang trong quá trình vận động, thực tiễn biến động thường xuyên, chưa ổn định thì chỉ quy định khung, mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các Bộ, chính quyền địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành, phù hợp với thực tiễn. Tăng cường phân cấp, phân quyền gắn với quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, nâng cao năng lực thực thi. Những việc Bộ, ngành, địa phương thực hiện tốt hơn thì mạnh dạn phân cấp, phân quyền cho Bộ, ngành, địa phương thực hiện để Chính phủ, các cơ quan trung ương tập trung làm chính sách và xử lý những vấn đề vĩ mô.

Bên cạnh đó, triệt để cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư sản xuất, kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp. Cơ bản không quy định trong luật những nội dung về thủ tục hành chính, trình tự, hồ sơ mà giao Chính phủ, các Bộ quy định theo thẩm quyền để linh hoạt, kịp thời sửa đổi, bổ sung khi cần thiết, tạo thuận lợi cho việc phân cấp phù hợp với thực tiễn và đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính.

Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm của cơ quan chủ trì trong từng khâu của quy trình, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm mọi hành vi tham nhũng, tiêu cực, “cài cắm” lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ trong dự thảo luật, nghị quyết của Quốc hội theo đúng Quy định số 178-QD/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật.

Phóng viên: Để tiếp tục hiện thực hóa yêu cầu đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, theo đại biểu trong quy trình xây dựng pháp luật cần có nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung như thế nào trong thời gian tới?

TS. Đỗ Đức Hồng Hà – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, ĐBQH Tp. Hà Nội: Đổi mới tư duy, quan điểm, quy trình xây dựng luật là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách thời gian tới nhằm tạo đột phá mạnh mẽ hơn về thể chế phát triển, tháo gỡ điểm nghẽn, huy động và khơi thông mọi nguồn lực để đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Để đạt được mục tiêu 21 năm tới trở thành nước phát triển, vấn đề thể chế là then chốt.

Để tiếp tục hiện thực hóa yêu cầu đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, trong quy trình xây dựng pháp luật cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo chỉ đạo của đồng chí Tổng bí thư tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV (Ngày 21 tháng 10 năm 2024):

Một là, vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển. Tư duy quản lý không cứng nhắc, dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”.

Hai là, bảo đảm các quy định của luật phải mang tính ổn định, có giá trị lâu dài; luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc; không cần quá dài. Những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên thì giao Chính phủ, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành. Tuyệt đối không hành chính hoá hoạt động của Quốc hội; luật hoá các quy định của Nghị định và Thông tư.

Ba là, đổi mới quy trình xây dựng, tổ chức thực hiện pháp luật. Bám sát thực tiễn để xây dựng các quy định pháp luật phù hợp; vừa làm vừa rút kinh nghiệm; không nóng vội, nhưng cũng không cầu toàn, để mất thời cơ; lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chủ thể; thường xuyên đánh giá hiệu quả, chất lượng chính sách sau ban hành để kịp thời điều chỉnh bất cập, mâu thuẫn, giảm thiểu thất thoát, lãng phí các nguồn lực; chủ động phát hiện và tháo gỡ nhanh nhất những “điểm nghẽn” có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật.

Bốn là, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”; cải cách triệt để thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ, tạo thuận lợi cao nhất cho người dân và doanh nghiệp.

Năm là, tập trung kiểm soát quyền lực trong xây dựng pháp luật, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, đề cao trách nhiệm, nhất là trách nhiệm người đứng đầu, kiên quyết chống tiêu cực, “lợi ích nhóm”.

Sáu là, chủ động, tích cực, khẩn trương xây dựng hành lang pháp lý cho những vấn đề mới, xu hướng mới (nhất là những vấn đề liên quan đến cách mạng 4.0, trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…) tạo khung khổ pháp lý để thực hiện thành công cuộc cách mạng về chuyển đổi số, tạo đột phá cho phát triển đất nước những năm tiếp theo.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Đại biểu!