TỔNG THUẬT SÁNG 11/11: QUỐC HỘI THẢO LUẬN VỀ DỰ ÁN LUẬT GIAO DỊCH ĐIỆN TỬ (SỬA ĐỔI)
Góp ý về tính thống nhất của dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) với hệ thống pháp luật hiện hành, đại biểu Đồng Ngọc Ba – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định cho rằng, nội dung này rất lớn và rất khó; đánh giá cao Ban soạn thảo đã rất kỳ công rà soát 26 luật liên quan, trong đó đã làm rõ được một số vấn đề tương thích với dự thảo luật này. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng vẫn cần phải tiếp tục rà soát kỹ hơn nữa. Bởi Luật này chỉ đưa ra những quy định mang tính kỹ thuật để chúng ta sử dụng phương tiện điện tử trong việc xác lập thực hiện các giao dịch, còn hầu hết những nội dung kinh tế - xã hội của các giao dịch đó lại nằm ở các luật chuyên ngành, các luật cụ thể. Vì vậy, nếu như có những sự thay đổi về nội dung thể hiện trong luật này thì cần rất thận trọng.
Đại biểu Đồng Ngọc Ba – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định góp ý vào dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV.
Đại biểu nêu dẫn chứng dự thảo Luật Giao dịch (sửa đổi) đang xung đột với Luật Công chứng. Cụ thể, tại khoản 3 Điều 11 của dự thảo luật quy định: "trường hợp pháp luật yêu cầu văn bản phải được công chứng thì thông điệp dữ liệu được xem là đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật về công chứng". Trong khi Luật Công chứng thì đối với việc xác định tính hợp pháp, tính xác thực, vấn đề không trái đạo đức của các giao dịch, các hợp đồng là vấn đề mang tính chuyên môn rất cao và luật nội dung đã quy định, phải có nghề mới làm được.
Đại biểu khẳng định công chứng viên và hoạt động trong một tổ chức hành nghề công chứng mới được thực hiện việc này và phải theo quy trình, nghiệp vụ rất chặt chẽ, với các yêu cầu nghề nghiệp rất cao. Nếu quy định như khoản 3 Điều 11 sẽ dẫn đến cách hiểu là có thể văn bản dưới dạng điện tử theo luật này, trường hợp pháp luật yêu cầu phải công chứng thì coi như đã đáp ứng yêu cầu của pháp luật công chứng. Quy định như vậy thì đương nhiên hợp pháp, đương nhiên không trái đạo đức xã hội, điều này xung đột với Luật Công chứng và không hợp lý, không đảm bảo sự chặt chẽ.
Ví dụ thứ hai liên quan đến Luật Đầu tư được đại biểu Đồng Ngọc Ba đề cập. Dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) đưa ra một dịch vụ mới, với tính chất là một hoạt động đầu tư kinh doanh, ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, đó là dịch vụ tin cậy, với các ngành nghề cụ thể là dịch vụ cấp dấu thời gian, dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu, dịch vụ chữ ký số công cộng. Trong dự thảo luật cũng dự kiến sẽ sửa phụ lục ban hành kèm theo Luật Đầu tư để đưa dịch vụ tin cậy vào Phụ lục số 4 của Luật Đầu tư, với tính chất là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.
Đại biểu Đồng Ngọc Ba đề nghị xem xét nghiên cứu trong Luật Đầu tư đã quy định kinh doanh dịch vụ chứng thực chữ ký số, kinh doanh dịch vụ định danh và xác thực điện tử là hai ngành nghề cụ thể được coi là ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, trên cơ sở quy định này Chính phủ sẽ có quy định cụ thể với các điều kiện kinh doanh. Đại biểu nêu quan điểm, nội hàm của dịch vụ tin cậy cần phải được cụ thể khi đưa vào danh mục của Luật Đầu tư, không nên quy định “dịch vụ tin cậy” một cách chung chung, mà cần xác định rõ đó là dịch vụ cấp dấu thời gian, dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu, dịch vụ chữ ký số công cộng.
Trên tinh thần đó, đại biểu đề nghị ban soạn thảo cần rà soát để rõ ràng, minh bạch, không xung đột với các dịch vụ như kinh doanh dịch vụ chứng thực chữ ký số hay là kinh doanh dịch vụ định danh và xác thực điện tử đã quy định ở trong Luật Đầu tư hiện hành. Bên cạnh đó, khi thể hiện trong dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) về những ngành, nghề đầu tư kinh doanh mới cần phải làm rõ nếu đã là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện thì các tổ chức, cá nhân đều có quyền tiếp cận nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện…
Đại biểu Đồng Ngọc Ba cũng lấy ví dụ về quy định liên quan đến Luật Lưu trữ. Tại khoản 2 Điều 15 của dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) quy định cơ quan tổ chức, cá nhân được phép thay thế việc lưu trữ các văn bản, chứng từ, hồ sơ, tài liệu hoặc thông tin dưới dạng văn bản giấy theo yêu cầu của pháp luật bằng việc lưu trữ dưới dạng thông điệp dữ liệu. Nếu thông điệp dữ liệu đáp ứng các quy định tại khoản 1 Điều 14 và khoản 1 điều này, nghĩa là nếu được phép thay thế việc lưu trữ các văn bản bằng văn bản điện tử thì có giá trị và chúng ta không cần lưu trữ bản giấy. Đại biểu cho rằng quy định này chưa thống nhất với quy định của Luật Lưu trữ. Theo đó, tại khoản 3 Điều 13 của Luật Lưu trữ quy định: tài liệu được số hóa từ tài liệu lưu trữ trên các vật mang tin khác không có giá trị thay thế tài liệu đã được số hóa.
Tuy nhiên, theo đại biểu Đồng Ngọc Ba, lưu trữ số là vấn đề mới và cần phải nghiên cứu để có những đổi mới để phục vụ quá trình chuyển đổi số, xây dựng Chính phủ điện tử, kinh tế số hiện nay và lưu trữ số cũng giúp cho hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng các tài liệu được thuận lợi, kịp thời hơn. Nhưng để đảm bảo tính khả thi cũng như tính thống nhất với pháp luật về lưu trữ thì cơ quan soạn thảo cần đánh giá, bổ sung, làm rõ các điều kiện bảo đảm, trong đó phải đặt trong tổng thể sửa đổi các quy định của Luật Lưu trữ. Vì vậy, trong thời gian tới khi Chính phủ xem xét để đề xuất sửa Luật Lưu trữ thì cũng cần nghiên cứu rất kỹ quy định này.
Cũng liên quan đến tính đồng bộ với hệ thống pháp luật, dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) giao cho Bộ Thông tin và Truyền thông quy định chi tiết khá nhiều nội dung, như ở các Điều 28, Điều 29, Điều 49, nhưng trong hồ sơ chưa có kèm theo dự thảo các thông tư quy định chi tiết. Đại biểu Đồng Ngọc Ba đề nghị Ban soạn thảo hoàn thiện để đảm bảo yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật./.
