Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Trồng trọt
Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, sau 14 năm thi hành Pháp lệnh Giống cây trồng, Nghị định về quản lý phân bón và các quy định của pháp luật có liên quan đã góp phần quan trọng vào việc phát triển sản xuất trồng trọt. Sản xuất trồng trọt giữ vai trò quan trọng trong nông nghiệp, thu hút sự tham gia của gần 70% nguồn lực lao động xã hội, đóng góp trên 50% kim ngạch xuất khẩu của ngành nông nghiệp. Năm 2017, giá trị xuất khẩu của toàn ngành nông nghiệp đạt 36,2 tỷ USD, trong đó lĩnh vực trồng trọt là 18,96 tỷ USD, có 7 trong số 10 mặt hàng xuất khẩu chủ lực (trên 1 tỷ USD) của ngành nông nghiệp thuộc lĩnh vực trồng trọt.
Bên cạnh những kết quả to lớn đã đạt được, hoạt động trồng trọt ở nước ta đã xuất hiện những bất cập giữa lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất, tác động của biến đổi khí hậu, ảnh hưởng của hội nhập quốc tế và hệ thống pháp luật hiện hành có liên quan.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp & PTNT Nguyễn Xuân Cường trình bày Tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Trồng trọt
Trong quá trình thi hành pháp luật về trồng trọt cũng bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Các tiêu chí công nhận giống mới không còn phù hợp với thực tiễn khi nền sản xuất đang chuyển từ số lượng sang chất lượng, nhưng việc định lượng các đặc tính nổi trội về chất lượng lại chưa được quy định cụ thể. Việc xây dựng và bảo vệ các hệ thống canh tác hướng tới nền sản xuất hàng hóa tập trung, có hợp đồng, cấp chứng nhận chất lượng và truy xuất nguồn gốc là nội dung quan trọng trong giai đoạn hiện nay nhưng vẫn chưa được quy định ở các văn bản pháp luật. Tương tự, hoạt động thu hoạch, bảo quản, chế biến và thương mại chưa có quy định cụ thể.
Để khắc phục những bất cập, hạn chế nêu trên, đồng thời nhằm thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về phát triển trồng trọt, xây dựng nền nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, việc xây dựng, ban hành Luật Trồng trọt là hết sức cần thiết.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, CN & MT Phan Xuân Dũng trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ về dự án Luật Trồng trọt
Dự thảo Luật gồm 7 Chương và 82 Điều quy định về giống cây trồng, phân bón, canh tác, thu hoạch, mua, bán, sơ chế, chế biến, bảo quản, xuất khẩu, nhập khẩu sản phẩm trồng trọt; quản lý Nhà nước về trồng trọt. Mục tiêu xây dựng Luật nhằm thiết lập khung pháp lý điều chỉnh các quan hệ xã hội trong lĩnh vực trồng trọt, đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả, khả thi để phát triển trồng trọt theo định hướng thị trường; có cơ cấu quản lý, sản xuất, kinh doanh hợp lý; tạo lập được nền sản xuất hàng hoá quy mô lớn, chất lượng và từng bước hiện đại hóa, đảm bảo an ninh lương thực, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nông dân, thích ứng với biến đổi khí hậu, hội nhập kinh tế quốc tế.
Trình bày báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng cho biết, Thường trực Ủy ban nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật Trồng trọt như Tờ trình của Chính phủ trên cơ sở nâng cấp Pháp lệnh Giống cây trồng (2004), tổng kết thực tiễn quản lý phân bón và bổ sung một số nội dung mới để hoàn thiện khung pháp lý phát triển ngành trồng trọt theo chuỗi giá trị, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm và đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.
Nội dung dự thảo Luật có nhiều quy định mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn quản lý nhà nước và yêu cầu hội nhập quốc tế về trồng trọt. Hồ sơ Dự án Luật được chuẩn bị đầy đủ, đúng trình tự, thủ tục theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển điều hành nội dung thảo luận
Thảo luận tại phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí cho rằng, việc ban hành Luật Trồng trọt là cần thiết nhằm tạo bước phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp.
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga băn khoăn vì phạm vi điều chỉnh của luật rất rộng. So với Pháp lệnh giống cây trồng, dự án Luật đã mở rộng, phạm vi điều chỉnh liên quan đến 10 lĩnh vực: giống cây trồng, phân bón, canh tác, thu hoạch, mua, bán, sơ chế, chế biến, bảo quản, xuất khẩu, nhập khẩu sản phẩm trồng trọt; quản lý nhà nước về trồng trọt. Chủ nhiệm Ủy ban Lê Thị Nga đề nghị cần làm rõ những lĩnh vực được mở rộng trong dự thảo Luật hiện đang được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật nào? các chính sách mới trong dự thảo có khác gì với các luật hiện hành.
Bên cạnh đánh giá dự án Luật được chuẩn bị chu đáo, chặt chẽ, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng dự án Luật còn có nhiều nội dung, chính sách mới liên quan đến nhiều luật khác như Luật Lâm nghiệp, Luật Đa dạng sinh học Luật Kiểm dịch thực vật... Vì vậy, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu rà soát tránh sự trùng lặp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ phát biểu tại phiên họp
Cùng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình đề nghị cần tiếp tục rà soát phạm vi điều chỉnh của luật, tránh sự chồng chéo, hoặc quá rộng, dẫn đến khó áp dụng trong thực tế; đồng thời đề nghị dự thảo luật cần có những quy định liên quan đến chiến lược phát triển trồng trọt, hướng mạnh tới phát phát triển bền vững, phát triển xanh, phát triển nông nghiệp sạch và các quy định cụ thể trong bảo tồn các nguồn gen, nguồn giống quý của cây trồng Việt Nam.
Quan tâm đến tình trạng được mùa mất giá, Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ cho rằng, cần nghiên cứu, làm rõ, xây dựng chiến lược về quy hoạch và tìm kiếm thị trường đầu ra cho sản phẩm mà người dân làm ra, nâng cao chất lượng dự báo thị trường để bảo đảm đầu ra ổn định, chấm dứt tình trạng “giải cứu” nông sản.
Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho biết, sau khi nghe Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường và thảo luận tại phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng hồ sơ dự án luật khá đầy đủ, chất lượng của dự thảo Luật khá tốt.
Để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ dự an Luật, bảo đảm đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ năm Quốc hội khóa XIV, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị, Chính phủ, cơ quan soạn thảo làm rõ hơn về phạm vi, đối tượng điều chỉnh của luật, từ đầu vào của trồng trọt như giống, phân bón, canh tác cho đến khâu đầu ra là chế biến, bảo quản trong chuỗi giá trị; cần lưu ý đến cây dược liệu, phân biệt giống cây trồng với giống thủy sản.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình phát biểu tại phiên họp
Đề nghị cần rà soát để tránh sự xung đột pháp lý của dự án luật này với các luật khác như Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Lâm nghiệp, Luật Thủy sản, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đa dạng sinh học, Luật Dược…bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật.
Đề nghị Ban soạn thảo cần nghiên cứu để cụ thể hóa thêm các quy định trong dự thảo, hạn chế ít nhất những điều, khoản thiếu cụ thể hoặc giao Chính phủ hay Bộ trưởng quy định. Đặc biệt, cần luật hóa một số vấn đề liên quan đến danh mục cây trồng, danh mục cấm, hạn chế…bởi đây là những vấn đề ảnh hưởng đến quyền kinh doanh của người dân.
Cần rà soát thêm về tính khả thi của luật, tránh quy định một số điều khoản tính khả thi không cao, khó thực hiện, đề ra nhưng không thực hiện được, hoặc những vấn đề liên quan chính sách nhà nước phải gắn với nguồn lực nhà nước.
Luật ban hành nhằm tăng cường quản lý nhà nước, nhưng thủ tục hành chính phải đơn giản, tạo điều kiện cho người dân, không có lại tầng tầng, lớp lớp các giấy phép con. Đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị quy định làm sao hướng tới một nền sản xuất hữu cơ, tránh gây ô nhiễm, tránh hủy hoại môi trường và chú ý đến việc phát triển khoa học công nghệ mới liên quan đến trồng, bảo quản, chế biến; chú ý đến vấn đề lưu giữ, bảo tồn, quản lý, giống cây bản địa, giống nhập, giống lai, chất lượng giống cây trồng. Khuyến khích khoa học, kỹ thuật, khuyến khích người dân, doanh nghiệp cải tiến kỹ thuật và có chính sách củng cố quan hệ sản xuất ở nông thôn, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển. Chú ý gắn kết giữa nông dân với các cơ sở sản xuất, cơ sở khoa học kỹ thuật, cơ sở tiêu thụ và có sự hỗ trợ để phát triển được thị trường
Dự thảo Luật phải làm rõ sự phối hợp với vai trò Chính phủ thống nhất quản lý, vai trò chủ trì, phối hợp của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như các bộ khác, các địa phương, tránh sự chồng chéo, lấn sân, buông lỏng./.