Đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Ảnh: Đình Nam
Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Quốc hội Nguyễn Tạo- tỉnh Lâm Đồng cho rằng, nợ công là mối quan tâm lớn của nhân dân và cử tri cả nước khi tỷ lệ nợ công đã chiếm hơn 60%GDP, sát mức trần mà Quốc hội cho phép. Thêm nữa, hiện nay điều kiện kinh tế- xã hội nước ta còn gặp nhiều khó khăn mà Chính phủ vẫn đàm phán ký kết các khoản vay mới, điều này ảnh hưởng như thế nào đến kiểm soát chi tiêu nợ công trong thời gian tới? Đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu rõ những rủi ro và giải pháp để kiểm soát nợ công trong tình hình hiện tại.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân- TP. Hồ Chí Minh cũng bày tỏ lo ngại với con số bình quân một năm trả lãi nợ công hơn 100.000 tỷ đồng, dự báo đến năm 2020 sẽ chạm mức 250.000 tỷ đồng. Với cương vị là người chịu trách nhiệm chính về vấn đề quản lý nợ công quốc gia, đại biểu yêu cầu Bộ trưởng cho biết những giải pháp cụ thể để vừa có thể kiểm soát nợ công vừa có vốn đầu tư phát triển.
Trả lời câu hỏi của các đại biểu về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng thừa nhận, trong bối cảnh nợ công tăng cao, áp lực trả nợ rất lớn. Trước tình hình này, Bộ Chính trị đã ra Nghị quyết 07 nhằm tái cơ cấu ngân sách nhà nước, quản lý nợ công bền vững. Bên cạnh đó, Quốc hội cũng ra Nghị quyết 25 về kế hoạch tài chính trung hạn 05 năm, trong đó đã quy định giới hạn đối với trần nợ công không quá 65%GDP, nợ Chính phủ không quá 54%. Bộ trưởng cho biết, thời gian vừa qua, Bộ Tài chính đã quyết liệt triển khai nhiều giải pháp về quản lý nợ công, trong đó thể chế và các quy định về quản lý nợ công, quản lý vốn vay ODA… đang từng bước được hoàn thiện; sự phối hợp của các ngành trong quản lý ODA cũng được tăng cường; các dự án quan trọng, có tác động lan tỏa được tập trung đầu tư… Các giải pháp này đang dần kiểm soát được tốc độ gia tăng nợ công, hiện nay nợ công vẫn đang trong giới hạn cho phép. Bộ trưởng khẳng định nếu giai đoạn 2011- 2015 tăng 18%, 2016 tăng 15%, thì đến năm 2017 chỉ còn tăng 9%.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính
Để giảm áp lực nợ công trong thời gian tới, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, chúng ta phải xác định mức bội chi ngân sách nhà nước và từng bước cắt giảm bội chi để đảm bảo an toàn nợ công. Theo kế hoạch, năm nay bội chi sẽ là 3,5%, năm 2018 là 3,7% và 2019 còn 3,6% và 2020 xuống còn 3,4%. Bộ trưởng cho rằng, đây là biện pháp cực kỳ quan trọng để kiểm soát tốc độ gia tăng nợ công và kiểm soát trần nợ công. Bên cạnh đó,Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, kiểm soát vốn vay ODA cũng là một giải pháp có thể kiểm soát nợ công. Cụ thể, vốn vay ODA trong giới hạn 300.000 tỷ đồng cho cả giai đoạn 5 năm mà Quốc hội thông qua, dự kiến đến 2018 vẫn nằm trong giới hạn này. Ngoài ra, cần bố trí cân đối nguồn vốn đảm bảo trả nợ đúng hạn, tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm soát việc chi tiêu và tiếp tục siết chặt bảo lãnh chính phủ. Bộ trưởng cho biết, năm ngoái Chính phủ gần như không bảo lãnh thêm dự án nào, đặc biệt là dự án của doanh nghiệp. Hai ngân hàng chính sách chỉ bảo lãnh cho phát hành ngang bằng số trả nợ, không phát hành số dư tăng thêm.
Cho rằng hiệu của của đầu tư công mới là vấn đề quan trọng đáng quan tâm chứ không chỉ riêng việc kiểm soát tốc độ gia tăng nợ công, đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Tuấn- TP. Hà Nội bày tỏ quan điểm, vấn đề số vốn chỉ là mặt vỏ ngoài còn hiệu quả đầu tư mới chính là linh hồn. Đại biểu cho rằng, nợ công không xấu mà đầu tư không hiệu quả mới gây đến thiệt hại vô cùng. Chúng ta vừa phải chịu áp lực để trả tiền gốc và tiền lãi, lại vừa phải bù lỗ cho các doanh nghiệp mà chúng ta đầu tư không hiệu quả, điển hình là 12 doanh nghiệp đội vốn đầu tư, gây thất thoát nặng. Theo đại biểu, bù lỗ như vậy sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe kinh tế và uy tín của nước ta trên trường quốc tế. Do vậy, đề nghị cùng với việc kìm hãm, giảm gia tăng nợ công, Bộ trưởng Bộ Tài chính cần báo cáo thêm trước Quốc hội về hiệu quả đầu tư ra sao.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội
Trả lời chất vấn của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng khẳng định, chất lượng hiệu quả đầu tư công là vấn đề rất trọng tâm và nằm trong chương trình tái cơ cấu lại đầu tư công. Về lĩnh vực quản lý nhà nước thì đây thuộc trách nhiệm của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như các bộ, ngành, các địa phương trong vấn đề sử dụng. Còn về trách nhiệm của Bộ Tài chính đối với vấn đề này, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua Bộ Tài chính đã và đang triển khai các nhiệm vụ để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay như chuyển cấp phát cho vay lại, hạn chế tối đa bảo lãnh Chính phủ, rồi phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan địa phương để kiểm soát chặt chẽ chi tiêu nợ công, hoàn chỉnh hệ thống pháp luật về nợ công.
Giải trình thêm về trách nhiệm của mình trong vấn đề này cùng Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, trước đây khi chưa có Luật Đầu tư công, việc quyết định đầu tư của chúng ta còn tùy tiện, dàn trải, vượt quá khả năng cân đối của ngân sách cả của Trung ương và địa phương dẫn đến thất thoát lớn. Khi đó mỗi một giai đoạn 2005- 2010; 2011- 2015 có khoảng hơn 20.000 dự án cả lớn lẫn bé, cả của địa phương, bộ, ngành đầu tư mà không rõ nguồn vốn ở đâu và không rõ có khả năng bao nhiêu để giải ngân được. Sau này khi có Luật Đầu tư công, thì hiện trong giai đoạn 2016- 2020, chỉ còn hơn 1000 dự án, giảm rất nhiều so với giai đoạn trước đây và bám sát khả năng cân đối của ngân sách, phần nợ đọng và ứng của các giai đoạn trước cũng đã xử lý dứt điểm.
Nguyên nhân dẫn đến việc đầu tư công không hiệu quả, theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư là do các dự án được phê duyệt có một tổng mức đầu tư không sát với tình hình thực tế, vượt lên rất nhiều so với tính toán mà chưa có các biện pháp kiểm soát được việc này; thời gian triển khai đầu tư dự án phải thực hiện rất nhiều thủ tục như giải phóng mặt bằng, đấu thầu, đền bù giải phóng mặt bằng… làm cho thời gian kéo dài, vốn đầu tư vượt lên buộc phải điều chỉnh.
Về giải pháp trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, hiện Chính phủ trình kế hoạch ban hành tái cơ cấu đầu tư công và giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, rà soát lại toàn bộ bất cập trong thực hiện Luật Đầu tư công trình Chính phủ và Quốc hội để sửa theo hướng vừa đảm bảo quản lý chặt chẽ, hiệu quả đầu tư công, vừa giải quyết được vấn đề thủ tục thuận lợi, nhanh gọn.